“Bà bầu có được ăn hải sản”, “mang thai có nên ăn ốc không” là những thắc mắc chung thường gặp của rất nhiều mẹ bầu. Theo các bác sĩ dinh dưỡng, nếu ăn và chế biến hải sản đúng cách sẽ rất tốt cho bà bầu vì hải sản giàu omega 3 và các dưỡng chất cần thiết khác cho bào thai. Hướng dẫn các bà bầu ăn hải sản đúng cách để tốt cho mẹ lẫn con
Hải sản là nguồn dưỡng chất cực tốt cho bà bầu nhưng có một số yếu tố quan trọng khi ăn bạn cần đặc biệt chú ý.
Hải sản bao gồm cá, tôm, cua, sò, ốc… cung cấp rất nhiều dưỡng chất có lợi như protein, ít chất béo bão hòa và rất giàu axit omega-3 tốt cho sức khỏe. Khi bạn mang thai, hải sản là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn uống hàng ngày nhưng có một số yếu tố quan trọng khi ăn thai phụ cần đặc biệt chú ý.
Lợi ích của hải sản dành cho phụ nữ mang thai
Chất béo omega 3 dồi dào trong đồ ăn biển cung cấp dưỡng chất cần thiết cho phụ nữ mang thai và giúp trẻ sơ sinh phát triển khỏe mạnh. Một nghiên cứu năm 2002 được công bố trên tạp chí Y học Anh phát hiện ra rằng phụ nữ mang thai ăn cá trong tam cá nguyệt thứ nhất giúp giảm nguy cơ bị sinh non và nhẹ cân. Các nghiên cứu khác cũng cho ra kết quả, omega 3 giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh trầm cảm sau sinh. Và một báo cáo khác năm 2007 tại Lancet – một tạp chí y tế danh tiếng – cũng cho biết, bà bầu ăn nhiều cá giúp tăng khả năng thông minh ở trẻ. Thậm chí nghiên cứu còn chỉ ra rằng nếu thai phụ không bổ sung đồ ăn biển trong quá trình mang thai, có thể làm chậm quá trình phát triển trí não của thai nhi.
Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) khuyến cáo rằng phụ nữ mang thai nên ăn khoảng 340 gram hải sản nấu chín mỗi tuần. Chú ý rằng cá phải được nấu chín trên 100 độ C và phải được vệ sinh diệt khuẩn trước khi chế biến. Các loại dầu cá như: cá hồi, cá mòi, cá ngừ, cá trích rất giàu axit béo omega-3. Tuy nhiên, bạn nên hạn chế ăn cá ngừ đóng hộp vì những lo ngại về hàm lượng thủy ngân cao. Những loại hải sản khác bà bầu nên bổ sung là tôm, cá nước ngọt, cua, ốc…
Những điều cần tránh khi mang thai
Bà bầu cần tuyệt đối tránh với những đồ ăn biển sống, tái chín vì trong đồ ăn sống có chứa rất nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng bao gồm salmonella, toxoplasmosis, sán… có hại cho sức khỏe. Thực phẩm để đông lạnh rồi nấu chín sẽ tiêu diệt các loại ký sinh trùng và an toàn cho việc sử dụng.
Theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), phụ nữ mang thai, chuẩn bị mang thai và đang cho con bú nên hạn chế các loại cá như cá mập, cá kiếm, cá thu vua, cá lát vì chúng có chứa hàm lượng thủy ngân rất cao – đặc biệt gây tổn thương cho trẻ em đang còn bú sữa mẹ.
Tìm hiểu về thủy ngân trong hải sản
Thủy ngân là một kim loại (dạng chất lỏng) có mặt tự nhiên trong môi trường gây ô nhiễm không khí của chúng ta. Một lượng thủy ngân nhỏ trong ao, hồ, suối, biển tích tụ lại trong nước biến thành methylmercury – một chất độc hấp thụ dần dần vào các loại động thực vật sống dưới nước. Hầu hết các loại hải sản đều có chứa thủy ngân nhưng chỉ khác mức độ ít nhiều. Những loại cá chứa nhiều nồng độ thủy ngân bao gồm: cá mập, cá kiếm, cá thu vua, cá lát, cá ngừ đóng hộp.
Methylmercury có thể gây hại cho thai nhi và trẻ sơ sinh đặc biệt là ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh. Vì vậy, phụ nữ mang thai cần chú ý cẩn thận khi ăn hải sản. Thủy ngân cũng có thể tích tụ trong cơ thể con người vì vậy trước khi mang thai 3 tháng, bạn không nên sử dụng những loại cá chứa nồng độ thủy ngân cao nói trên.
Điều gì sẽ xảy ra nếu bà bầu ăn phải cá nhiễm thủy ngân cao?
Khi bạn ăn phải cá nhiễm thủy ngân cao, methylmercury sẽ đi tới nhau thai làm suy giảm khả năng phát triển của hệ thần kinh và não bộ thai nhi. Thậm chí kỹ năng nhận thức như trí nhớ và mức độ tập trung, ngôn ngữ, kỹ năng vận động và khả năng nhìn cũng bị ảnh hưởng. Những phụ nữ mang thai và đang nuôi con nhỏ khi hấp thu lượng methylmercury lớn đều nguy hiểm hơn người bình thường.
Bà bầu nên ăn hải sản như thế nào?
– Bà bầu nên ăn nhiều loại hải sản khác nhau như tôm, cua, cá… và thay đổi liên tục trong tuần.
– Một tuần nên ăn khoảng 340 gram hải sản.
– Những loại cá giàu omega 3 và ít thủy ngân bao gồm: cá, tôm nước ngọt, cá hồi, các mòi, cá trích…
– Phải chế biến và nấu chín thực phẩm trước khi sử dụng.
Bà bầu có được ăn ốc?
Khi mang thai, chị em phụ nữ thường loại khỏi thực đơn món ốc vì nghe “đồn” ăn món này thì con sẽ bị chảy nước dãi. Thế nhưng, theo Bác sĩ Đức Sơn, giảng viên trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, chúng tôi thịt ốc rất tốt cho thai phụ.
Bác sĩ Sơn cho biết mình đã gặp nhiều câu hỏi thắc mắc về việc ăn ốc tốt hay không của nhiều thai phụ. Có người lo lắng ăn ốc sẽ gây nóng cho cơ thể vì các loại nước chấm thường có ớt, gừng hay sinh con ra sẽ bị chảy nước dãi… Thật ra, cho đến giờ, vẫn chưa có một nghiên cứu, thống kê hay tổng kết nào chứng minh được những “lời đồn” trên, mà về góc độ dinh dưỡng cho thấy thịt ốc rất tốt cho thai phụ.
Khi có thai, đặc biệt là từ tháng thứ 3 trở đi cho đến lúc sinh nở, nhu cầu về năng lượng và các chất dinh dưỡng của thai phụ tăng lên rất nhiều. Theo nhu cầu khuyến nghị về dinh dưỡng cho người VIệt Nam của Bộ Y tế, phụ nữ mang thai cần ăn thêm mức năng lượng khoảng 300 – 500kcal và cần tăng cường ăn thêm khoáng chất như canxi, sắt… mỗi ngày để đảm bảo cung cấp dinh dưỡng giúp thai nhi phát triển tốt nhất.
Trong rất nhiều nhóm thực phẩm dành cho bà bầu như: thịt nạc, các loại hạt, trứng, bông cải xanh… thì các món ăn chế biến từ nghêu, sò, ốc, hến… cũng là những lựa chọn hay.
Về mặt dinh dưỡng, ốc là thực phẩm cung cấp năng lượng, đặc biệt là bổ sung chất đạm, khoáng chất (canxi, sắt…), mỡ, cacbon hydrate… cho cơ thể. Theo bảng thành phần dinh dưỡng thức ăn Việt Nam, cứ 100g ốc bươu cung cấp được 84kcal; 11,2g chất đạm và 1.320mg canxi. Bên cạnh đó, thịt ốc có vị ngọt, tính hàn rất dễ ăn và không gây ngán như các món ăn khác nên đây cũng là loại thực phẩm rất tốt cho thai phụ.
Ăn đúng sẽ khỏe
Tuy giàu dinh dưỡng nhưng do đặc điểm môi trường sống, các loại ốc rất có nguy cơ nhiễm ký sinh trùng cũng như có nhiều mầm bệnh, gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Bởi vậy nếu ăn loại ốc chưa chế biến kỹ, thai phụ có thể nhiễm sán từ ốc (sán từ ốc có thể vào cơ thể người, cư trú ở phổi và gan, sinh ra các bệnh sán lá phổi, sán lá gan…) ảnh hưởng đến sức khỏe, bác sĩ Sơn lưu ý thêm.
Ngoài ra, bà bầu cần phải lưu ý về tính cân đối và hợp lý của các thực phẩm cũng như chế độ ăn đa dạng chứ không nên chỉ vì thích mà ăn nhiều một món ốc. Một tuần chỉ nên ăn 1 – 2 bữa ốc, còn với những bà bầu bị rối loạn tiêu hóa trong thời gian dài, bị loét bao tử thì nên tránh ốc.
Hướng dẫn chế biến ốc an toàn dành cho bà bầu
Để có được các món ăn từ ốc an toàn, chị em phụ nữ cần lưu ý:
– Nên mua ốc ngoài chợ về nhà tự chế biến vì nếu dùng thức ăn ở tiệm, ốc có thể chỉ được rửa vội, sơ sài trước khi chế biến nên không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Cần rửa sạch và ngâm ốc bằng nước vo gạo hoặc nước muối pha loãng khoảng 1 – 2 giờ trước khi chế biến để ốc nhả hết bùn ra.
– Nếu không có thời gian, hãy pha nước chanh, giấm chua hoặc ớt thật cay rồi cho ốc vào ngâm để chúng nhanh chóng nhả chất bẩn ra hết.
– Không nên ăn dạng tái chanh, bóp giấm… mà phải chế biến cho thật chín.
– Khi làm món ốc luộc, có thể cho vào một nồi ít lá chanh, sả để khử mùi tanh.
Các món ngon với hải sản cho mẹ bầu Cua hấp bia
Nguyên liệu:
– Cua thịt, bia, hành tây, gừng, ớt sừng, hành lá, hạt nêm, tiêu
Cách chế biến:
– Dùng vòi xịt mạnh vào mình cua, dùng bàn chải đánh sạch, lột bỏ mai, bóc bỏ phổi (bộ lọc giống như mang cá), chặt bỏ bớt phần đầu các chân, rửa sạch lại, chặt cua làm bốn.
– Gừng, hành tây, ớt sừng, hành lá sơ chế sạch, xắt sợi.
– Xếp nguyên hình con cua vào đĩa sâu lòng, rắc gừng, ớt sừng, hành lên trên. Nêm hạt nêm vừa miệng rồi rót bia lên.
– Hấp cua đến khi chín kỹ rồi lấy ra ăn nóng, chấm với muối tiêu chanh.
Canh ngao (nghêu) thì là – Món ngon cho mẹ bầu
Nguyên liệu:
– 200g ngao thịt, 1 cây đậu hũ non, 4 quả cà chua, 1/2 muỗng cà phê tỏi băm, thì là, hành lá, muối, tiêu, nước mắm.
Cách chế biến:
– Ngao ngâm rửa sạch, tách lấy thịt. Cà chua cắt múi. Đậu hũ cắt cỡ đốt tay.
– Phi vàng tỏi cho cà chua vào xào, thấy cà chua săn mặt, cho nước vào nấu sôi.
– Cà chín, hạ lửa cho đậu hũ và ngao vào, nêm nếm canh ngao bằng muối và nước mắm vừa ăn.
– Múc ra tô cho hành lá, thì là cắt khúc vào. Rắc thêm chút tiêu lên mặt. Canh ngao thì là ăn với cơm trắng.
Cháo cá chép – Món ăn khi mang thai phải dùng
Nguyên liệu:
– 1 con cá chép còn sống khoảng 0,5kg, gạo tẻ 1/3 bát ăn cơm, 1 nắm gạo nếp, gia vị, mì chính, hạt nêm, 4 củ hành khô, lá ngải tươi, rau mùi ta, thì là.
Cách chế biến:
– Cá chép rửa sơ qua (không được rửa hết nhớt của cá), không được mổ tránh làm mất máu cá (máu cá chép rất bổ cho bà bầu), rửa sạch khu vực mang cá.
– Luộc cá đến khi nước sôi, hớt bọt cho trong nước, hạ lửa cho liu riu khoảng 40′ cho cá chín đều thì vớt ra, gỡ lấy thịt cá, bóp nhuyễn.
– Nước luộc cá để lắng, gạn lấy nước trong, đun sôi cho ít gia vị rồi cho gạo nếp, gạo tẻ vào nấu thành cháo. Chú ý nước sôi cho gạo vào đợi nước sôi lại thì hạ lửa nấc bé nhất, không được ngoáy thì cháo sẽ tự chín mà không bị khê. Hầm gạo khoảng 1 giờ là chín.
Cá hồi viên rán
Nguyên liệu:
– 500gr cá hồi, 2 bó thì là, hành lá, 1 quả trứng gà, 100gr bột mỳ, muối, hạt tiêu, dầu ăn.
Cách chế biến:
– Cá hồi hấp chín, gỡ thành từng miếng nhỏ.
– Cho rau thì là, hành lá thái nhỏ, bột mỳ, hạt tiêu, muối, đập trứng gà vào, trộn đều.
– Nặn thành các viên bằng nhau, tròn và dẹt.
– Đặt chảo lên bếp, đun nóng dầu ăn, chú ý không để dầu nóng quá sẽ khiến cá dễ cháy ở vỏ bên ngoài.
– Cho những viên cá vào chảo rán. Rán nhỏ lửa đến khi cá chín vàng 2 mặt.
– Cá chín vằng, giòn tan, không bị béo, chấm cùng nước mắm chua ngọt. Rất ngon khi ăn với cơm nóng.
Tôm xào măng tây
Nguyên liệu:
– 1 củ cà rốt, ½ bắp cải thảo, 1 bó măng tây (cỡ 300g), 300g tôm tươi, tỏi, muối, nước mắm, tiêu xay.
Cách chế biến:
– Măng tây rửa sạch, cắt khúc dài 6-7cm, chẻ đôi.
– Tôm về rồi bóc vỏ, bỏ đầu, rút chỉ rồi rửa sạch.
– Cải thảo cắt miếng dài 6-7cm.
– Cà rốt cắt xéo, sau đó cắt đôi lại thành miếng dài 6-7cm. Tỏi xắt lát mỏng.
– Làm nóng chảo với chút dầu ăn, cho tỏi vào phi thơm rồi thêm tôm vào xào nhanh tay đến khi tôm chín thì cho ra đĩa, để riêng.
– Dùng chảo đã xào tôm, cho cà rốt vào xào trước, thêm ít nước cho cà rốt mềm và không bị cháy chảo. Sau đó trút măng tây vào xào sơ.
– Cuối cùng cho cải thảo vào, khi cải thảo vừa chín sơ thì cho tôm vào xào chung, nêm nếm với ít muối hoặc bột nêm cho vừa miệng rồi tắt bếp.
– Lấy món tôm xào ra dĩa, rắc ít tiêu xay vào.
– Món này có thể chấm với nước tương trộn chút tương ớt sẽ rất hợp.